نقدینه - رتبه اعتباری، چیزی بیش از یک عدد است؛ در واقع، تصویری فشرده از میزان اعتبار مالی شما در نگاه بانکها، شرکتهای بیمه و حتی کارفرمایان است. عددی که میتواند مسیر دریافت وام، خرید خانه یا حتی استخدام را هموار یا دشوار کند. اگر تا امروز به آن توجه نکردهاید، وقت آن رسیده است. در این گزارش، با نگاهی کاربردی و بر اساس منابع معتبر جهانی، بررسی میکنیم که چه عواملی بر رتبه اعتباری اثرگذارند و چگونه میتوان با چند عادت مالی ساده، امتیاز اعتباری را بهبود داد.
پربیننده ترین خبرها
آخرین خبرها
چهارشنبه 3 دى 1404
به گزارش پایگاه خبری نقدینه ، رتبه اعتباری، چیزی بیش از یک عدد است؛ در واقع، تصویری فشرده از میزان اعتبار مالی شما در نگاه بانکها، شرکتهای بیمه و حتی کارفرمایان است. عددی که میتواند مسیر دریافت وام، خرید خانه یا حتی استخدام را هموار یا دشوار کند. اگر تا امروز به آن توجه نکردهاید، وقت آن رسیده است. در این گزارش، با نگاهی کاربردی و بر اساس منابع معتبر جهانی، بررسی میکنیم که چه عواملی بر رتبه اعتباری اثرگذارند و چگونه میتوان با چند عادت مالی ساده، امتیاز اعتباری را بهبود داد.
رتبه اعتباری چیست و چرا اهمیت دارد؟
رتبه یا امتیاز اعتباری (Credit Score) شاخصی عددی است که میزان خوشقولی شما در بازپرداخت بدهیها را نشان میدهد. در بسیاری از کشورها، این عدد معمولاً بین ۳۰۰ تا ۸۵۰ متغیر است؛ هرچه بالاتر باشد، اعتبار مالی شما بیشتر است. به گزارش Experian، سه مؤسسه اصلی اعتبارسنجی در جهان Equifax، Experian و TransUnion اطلاعات مالی افراد را جمعآوری کرده و با استفاده از الگوریتمهای خاص مثل مدل FICOرتبه اعتباری را محاسبه میکنند.
رتبه بالا مزایای متعددی دارد:
• دریافت وام با بهره کمتر
• دسترسی به کارتهای اعتباری با مزایای بیشتر
• اجاره مسکن یا خودرو آسانتر
• افزایش اعتماد شرکای تجاری
در مقابل، رتبه پایین میتواند باعث رد درخواست وام، دریافت نرخ بهره بالا یا حتی محدودیت در برخی معاملات مالی شود.
عوامل مؤثر بر رتبه اعتباری
برای بهبود چیزی، باید بدانیم از چه ساخته شده است. طبق مدل FICO، پنج عامل اصلی در شکلگیری رتبه اعتباری نقش دارند:
سابقه پرداختها (۳۵٪): مهمترین عامل است. هر تأخیر یا عدم پرداخت بهموقع، اثر منفی مستقیم دارد.
میزان بدهی فعلی (۳۰٪): نسبت بدهی به سقف اعتبار شما مهم است. استفاده بیش از ۳۰٪ از اعتبار موجود میتواند امتیاز را کاهش دهد.
طول سابقه اعتباری (۱۵٪): هرچه مدت زمان استفادهی شما از اعتبار بیشتر باشد، سیستم اعتماد بیشتری به شما دارد.
تنوع حسابها (۱۰٪): داشتن ترکیبی از وام، کارت اعتباری و حسابهای دیگر نشاندهندهی مدیریت مالی متنوع است.
درخواستهای جدید برای اعتبار (۱۰٪): درخواستهای مکرر برای وام یا کارت جدید، میتواند به عنوان نشانهای از فشار مالی تلقی شود.
پرداخت بهموقع، اولین و مهمترین گام
هیچ چیزی به اندازهی پرداخت دیرهنگام اقساط، به رتبه اعتباری ضربه نمیزند. حتی یک تأخیر چندروزه ممکن است تا ماهها در گزارش مالی باقی بماند.
بر اساس دادههای FICO 2024، افرادی که در ۱۲ ماه گذشته هیچ پرداخت دیرهنگامی نداشتهاند، بهطور میانگین ۶۰ تا ۸۰ امتیاز بیشتر از میانگین دارند.
برای جلوگیری از این مسئله، میتوانید:
پرداخت خودکار (Auto Pay) فعال کنید.
اعلان یادآور در اپلیکیشن بانکی تنظیم کنید.
حداقل مبلغ هر قسط را قبل از تاریخ سررسید پرداخت کنید، حتی اگر کل مبلغ ممکن نیست.
بدهیهای کارت اعتباری را کنترل کنید
یکی از اشتباهات رایج، استفاده بیش از حد از سقف کارت اعتباری است. سیستمهای اعتبارسنجی به نسبت استفاده از اعتبار توجه دارند. اگر مثلاً سقف کارت شما ۱۰۰ میلیون تومان است، نباید بیش از ۳۰ میلیون آن را همزمان استفاده کنید. طبق مطالعهی Experian Global Insights 2023، کاهش این نسبت از ۷۰٪ به زیر ۳۰٪ میتواند در کمتر از سه ماه تا ۵۰ امتیاز بهبود در رتبه ایجاد کند.
اگر بدهی کارتتان زیاد است:
سعی کنید پرداختهای اضافی انجام دهید
اگر چند کارت دارید، میان آنها تعادل ایجاد کنید تا فشار روی یکی زیاد نباشد
از بستن ناگهانی حسابهای قدیمی خودداری کنید
بسیاری تصور میکنند بستن حساب یا کارت قدیمی باعث بهبود امتیاز میشود، در حالیکه برعکس است. طول سابقه اعتباری، یکی از شاخصهای کلیدی سیستمهای اعتبارسنجی است. هرچه حسابهای فعال قدیمیتر داشته باشید، سابقهی مالی شما مطمئنتر تلقی میشود. بنابراین اگر حسابی بدون بدهی دارید، آن را باز نگه دارید اگر زیاد از آن استفاده نمیکنید.
تنوع در محصولات مالی داشته باشید
داشتن یک کارت اعتباری تنها، تصویر محدودی از رفتار مالی شما ارائه میدهد. سیستمهای اعتبارسنجی، تنوع مالی را نشانهی مدیریت مسئولانه میدانند. به گفتهی TransUnion Financial Report (2023)، افرادی که ترکیبی از حساب جاری، کارت اعتباری و یک وام (مثلاً وام خودرو یا دانشجویی) دارند، در میانمدت امتیاز بالاتری کسب میکنند.
درخواست وام یا کارت جدید را محدود کنید
هر بار که برای دریافت وام یا کارت اعتباری جدید درخواست میدهید، بانک گزارشی از اعتبار شما دریافت میکند که به آن Hard Inquiry میگویند. تعداد زیاد این درخواستها در بازهی کوتاه، میتواند به عنوان نشانهی بیثباتی مالی در نظر گرفته شود. اگر قصد دارید وام بگیرید، ابتدا چند گزینه را بررسی کنید و فقط برای یکی اقدام نمایید. درخواستهای متعدد، حتی اگر رد شوند، میتوانند تا چند ماه در سابقهی شما بمانند.
گزارش اعتباری خود را مرتب بررسی کنید
خطاهای سیستمی یا اشتباه در گزارشها بسیار رایج است. در ایالات متحده، طبق آمار Consumer Financial Protection Bureau (CFPB)، حدود ۲۰٪ از گزارشهای اعتباری دارای خطا هستند. هر فرد میتواند سالی یکبار بهصورت رایگان گزارش اعتباری خود را از هر سه مؤسسه دریافت کند. بررسی منظم گزارش به شما امکان میدهد خطاها را شناسایی و اصلاح کنید. در ایران نیز شرکتهایی مانند سامانه اعتبارسنجی بانکی بانک مرکزی، گزارش مشابهی در اختیار کاربران قرار میدهند.
زمان؛ عامل طلایی در بهبود رتبه
بهبود رتبه اعتباری یکشبه اتفاق نمیافتد. سیستمهای اعتبارسنجی بر پایهی ثبات رفتار مالی عمل میکنند. اگر در چند ماه متوالی پرداختها را بهموقع انجام دهید و بدهیها را کنترل کنید، روند امتیاز بهصورت پیوسته صعودی خواهد شد. طبق مدل تحلیلی FICO, معمولاً بین ۶ تا ۱۲ ماه زمان نیاز است تا اثر مثبت تغییرات مالی در امتیاز نهایی دیده شود.
از ابزارهای دیجیتال و فینتکها استفاده کنید
امروزه اپلیکیشنها و پلتفرمهای فینتک متعددی وجود دارند که امکان ردیابی لحظهای رتبه اعتباری را فراهم میکنند. ابزارهایی مانند Credit Karma یا Experian Boost به کاربران اجازه میدهند با افزودن اطلاعات پرداخت خدمات عمومی (آب، برق، تلفن) به پرونده اعتباریشان، امتیاز خود را افزایش دهند. در ایران نیز برخی نئوبانکها در حال توسعهی داشبوردهای «امتیاز اعتباری شخصی» هستند که میتواند رفتار مالی روزمرهی کاربران را به شاخصهای اعتبارسنجی متصل کند.
اعتبار مالی شما سرمایهی نامرئی است
رتبه اعتباری نه فقط معیاری برای دریافت وام، بلکه بازتابی از انضباط مالی و رفتار اقتصادی فرد است. پرداخت بهموقع، کنترل بدهیها، حفظ حسابهای قدیمی و آگاهی از گزارشهای اعتباری، چهار ستون اصلی بهبود این شاخصاند. در دنیایی که اعتبارسنجی دیجیتال جایگزین ضامن و وثیقه میشود، این عدد بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. به بیان ساده: رفتار مالی شما آیندهی اقتصادیتان را میسازد؛ عددی که امروز بالا میرود، فردا درهای جدیدی را باز خواهد کرد.
<###dynamic-0###>